Οι αριστεροί γονείς, οι σπουδές στη Βουλγαρία, το ΑΚΕΛ και η ενδεχόμενη επιστροφή, η ζωή, η πειθαρχία και οι στόχοι από έναν άνθρωπο που τον χαρακτηρίζει η σύνθεση. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανείς στην Κύπρο που να υλοποίησε τους συλλογικούς του στόχους, από τη στιγμή που το Κυπριακό παραμένει άλυτο». Αναφορικά με το ΑΚΕΛ, το οποίο τον έδιωξε από τους κόλπους του λίγα χρόνια πριν, αναφέρει ότι «μια ενδεχόμενη επιστροφή στο ΑΚΕΛ δεν εξαρτάται από εμένα, αλλά δεν είναι και θέμα “συγγνώμης” από καμία πλευρά». Ο Νίκος Κατσουρίδης, το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς μιλάει για τη ζωή του.
Γεννήθηκα στη Λευκωσία το 1951 και μεγάλωσα στις “κάτω γειτονιές” όπως λέγονται, στη Χρυσαλινιώτισσα, στον Άγιο Κασσιανό, στη συνέχεια μεταξύ Παλουριώτισσας και Καϊμακλιού και στη συνέχεια, λόγω των ταραχών τον Δεκέμβρη του 1964, μετακομίσαμε στην Ακρόπολη. Φοίτησα στο Γυμνάσιο του Αγίου Κασσιανού για ένα χρόνο, στη συνέχεια στο γυμνάσιο, τότε, Κύκκου. Υπηρέτησα στην Εθνική Φρουρά, σπούδασα στη Βουλγαρία και επέστρεψα στην Κύπρο. Μπήκα στο έμμισθο δυναμικό του ΑΚΕΛ τον Μάη του 1976 ώς πρόσφατα, και είχα την πορεία που όλοι γνωρίζουν.
Η οικογένεια
Ο πατέρας μου ήταν γέννημα του 1913 και είχε τελειώσει διδάσκαλος, αλλά ουδέποτε διορίστηκε σε σχολείο, λόγω αριστερών πολιτικών φρονημάτων, όμως κάποια στιγμή έπιασε δουλειά στο Δημαρχείο Λευκωσίας ως υπάλληλος. Η μητέρα μου εργαζόταν σε εργοστάσιο κατασκευής υποδημάτων και στη συνέχεια ως πωλήτρια. Τα βράδια και οι δυο τους, για να μπορούν να συμπληρώνουν το εισόδημά τους, εργάζονταν σε έναν κινηματογράφο στη Λευκωσία. Ο πατέρας μου ως βοηθός διευθυντή και η μητέρα μου στο ταμείο. Εκεί γνωρίστηκαν, εκεί ερωτεύτηκαν και στη συνέχεια παντρεύτηκαν.
Όμως ο πατέρας μου από το 1944, μετά από πρόταση του ΑΚΕΛ, παραιτήθηκε από το Δημαρχείο κι έγινε έμμισθος στο κόμμα, όπου υπήρξε για περίπου 45 χρόνια μέλος της ηγεσίας του, ενώ η μητέρα μου ήταν ηγετικός στέλεχος της γυναικείας οργάνωσης της Αριστεράς. Δεν θα έλεγα ότι με κατήχησαν στην Αριστερά με την έννοια του καθημερινού μαθήματος, αλλά μέσα από καθημερινές συζητήσεις στο σπίτι. Περισσότερο όμως θα έλεγα ότι είναι ο τρόπος που είναι οργανωμένο το κίνημα της Αριστεράς: από μαθητές μπλεχτήκαμε στη μαθητική οργάνωση της Αριστεράς, στη φοιτητική, κ.ο.κ. Το έχω πει πολλές φορές και θα το ξαναπώ, ότι συναισθηματικά Αριστερός υπήρξα από πολύ νωρίς, συνειδητά Αριστερός όμως έγινα στην περίοδο των σπουδών μου στη Βουλγαρία.
Η Κύπρος χρειαζόταν οικονομολόγους
Έμεινα εκεί συνολικά επτά χρόνια. Όταν πήρα το δίπλωμα, επέστρεψα στην Κύπρο, ξεκίνησα να δουλεύω στο ΑΚΕΛ, στη συνέχεια το 1980-1981 το κόμμα αποφάσισε να με μεταφέρει από το γραφείο οικονομικών και κοινωνικών ερευνών στο τότε μορφωτικό γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής. Έκριναν ότι χρειαζόμουν μια επιπλέον σπουδή και μάλιστα για χώρα επελέγη η Σοβιετική Ένωση, όμως θεώρησα ότι δεν έπρεπε να χάσω άλλον ένα χρόνο για να μάθω τη γλώσσα κι έτσι πρότεινα, αν υπήρχε η δυνατότητα, να γίνει στη Βουλγαρία.
Αρχικά είχα εγγραφεί για να σπουδάσω στο LSE, στο Λονδίνο για σπουδές στα νομικά, εξ ου και το κλασικό γυμνάσιο που τελείωσα. Εκεί ήταν ο προσανατολισμός μου και αυτό με έλκυε. Στη συνέχεια, όμως, εξαιτίας διαφόρων αλλαγών, κατευθύνθηκα στη Βουλγαρία και σπούδασα Οικονομικά γιατί έτσι με συμβούλευσε η τότε ηγεσία του ΑΚΕΛ, λέγοντάς μου ότι αυτό που χρειαζόταν εκείνη την περίοδο η Κύπρος ήταν οικονομολόγοι. Στο τρίτο έτος των σπουδών μου είχα πρόταση να μείνω εκεί και να διδάξω, όμως τελικά επικράτησε η άποψη να επιστρέψω.
Μουσική και ακορντεόν
Όχι, δεν έμαθα στη Βουλγαρία ακορντεόν, αλλά όταν ήμουν μαθητής του δημοτικού. Δυστυχώς όταν τελείωσα το γυμνάσιο το άφησα, και πλέον αν μου το δώσεις στα χέρια, δεν θυμάμαι τίποτα. Μου λείπει πολύ η αλήθεια είναι, γιατί λατρεύω τη μουσική και όταν παίζεις ένα όργανο αποτελεί για σένα καταφύγιο σε στιγμές έντασης. Ακούω όμως μουσική και ακούω τα πάντα: από δημοτικά μέχρι κλασική μουσική. Αν θα μπορούσα να διαλέξω μερικά αγαπημένα έργα, είναι ολόκληρο το “Άξιον Εστί” των Μίκη Θεοδωράκη και Οδυσσέα Ελύτη, ενώ ξεχωρίζω πάλιν του Θεοδωράκη το “Μαργαρίτα Μαγιοπούλα” και του Χατζιδάκι ο “Μεγάλος Ερωτικός”. Από το ξένο ρεπερτόριο, αγαπάω πολύ το “My way” του Frank Sinatra.
Δεν με παραξενεύει καθόλου που το “Άξιον Εστί” το έγραψε ένας αστός (σ.σ. Οδυσσέας Ελύτης). Αστός ήταν και ο Φιντέλ Κάστρο. Μη με ρωτάτε ποιον προτιμάω ανάμεσα στον Φιντέλ Κάστρο και τον Τσε Γκεβάρα, δεν νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει πολιτικό κίνημα της Αριστεράς που να μη χρειάζεται και τις δύο προσωπικότητες για να επιτύχει. Ήταν πολύ διαφορετικοί και ως άνθρωποι και ως αντίληψη για το πώς υλοποιείται στην πράξη η κοσμοθεωρία για την οποία πολέμησαν και οι δύο. Θεωρώ ότι και οι δύο θα μείνουν στην Ιστορία.
Ζωή και πειθαρχία
Αγαπάω τη ζωή, αγαπάω και την πειθαρχία. Ναι, με έχουν κατηγορήσει ότι “δεν πειθαρχώ”, αλλά εξαρτάται πώς το εννοεί κανείς. Ανάμεσα στο δίλημμα “στιγμή” ή “Ιστορία”, δεν μπορώ να διαλέξω. Εξάλλου, ολόκληρη η Ιστορία, στιγμές είναι και δε νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που να μπορεί να διαλέξει ένα από τα δύο. Όπως, επίσης, δεν θεωρώ ότι είναι σωστό το δίλημμα “σκοπός ή ταξίδι”. Και τα δύο πρέπει να γίνουν.
Προσωπικά προσπαθώ να ισορροπώ τον σκοπό και το ταξίδι μέσα μου. Προσέξτε: αν κάποιος θεωρήσει ότι ο σκοπός είναι κυρίαρχος, τότε θα δικαιολογηθεί και η φράση “ο σκοπός αγιάζει τα μέσα”. Από την άλλη, αν επιλέξει το ταξίδι, μπορεί να δικαιολογηθεί μέσα του έτσι ώστε να εγκαταλείψει τον σκοπό κάπου στον δρόμο. Ασφαλώς, οι απαντήσεις μου μπορεί να ήταν διαφορετικές αν ήμουν σε άλλη ηλικία.
Προσωπικοί και συλλογικοί στόχοι
Ίσως κάποιοι να μη με πιστέψουν, αλλά προσωπικούς στόχους δεν έθετα κι αυτό γιατί συνειδητοποίησα ότι αυτό είναι λάθος, όσον αφορά την εξέλιξη, υπό την έννοια ότι, στο τέλος, οι ενέργειές σου θα καταλήξουν να υπαγορεύονται από την επιδίωξη του στόχου και παύεις να είσαι αντικειμενικός στις κρίσεις σου. Αναφορικά με τους συλλογικούς στόχους, δεν νομίζω ότι υπάρχει κανείς στην Κύπρο που να υλοποίησε τους συλλογικούς του στόχους, από τη στιγμή που το Κυπριακό παραμένει άλυτο. Δυστυχώς.
Επιστροφή στο ΑΚΕΛ και το βιβλίο
Είναι δύσκολο να προσδιορίσω “αριθμητικά” πόσο με πλήγωσε η εξέλιξη της σχέσης με το ΑΚΕΛ. Αυτή η ιστορία μού έχει προκαλέσει ένα κράμα συναισθημάτων, αλλά την ίδια στιγμή έχω ασκήσει τον εαυτό μου, αυτός ο συναισθηματικός επηρεασμός να είναι χρονικά πολύ σύντομος. Προσπαθώ να κρίνω πάντα πολιτικά, έτσι λειτούργησα όλα αυτά τα χρόνια. Βέβαια, όσο νεότερος είσαι, τόσο πιο συναισθηματικά αντιδράς. Εντάξει, έτσι έκριναν, έτσι αποφάσισαν… πάμε παρακάτω. Βεβαία η λύπη είναι βαθύτατη.
Μια ενδεχόμενη επιστροφή στο ΑΚΕΛ, μιας και με ρωτάτε, δεν εξαρτάται από εμένα, αλλά δεν είναι και θέμα “συγγνώμης” από καμία πλευρά. Ακόμα και αν δεν επιστρέψω στο ΑΚΕΛ, πάντα θα είμαι ιδεολογικά στέλεχος της Αριστεράς και πάντα θα είμαι ενεργός πολίτης.
Τι θα κάνω από ‘δώ και πέρα; Δεν έχω σκεφτεί ακόμα, αλλά σίγουρα θα έχετε να περιμένετε ένα βιβλίο από εμένα στο μέλλον. Οφείλω όμως να επαναλάβω, ότι αυτό το βιβλίο δεν θα είναι όπως κάποιοι το αναμένουν, δεν είμαι της άποψης ότι ένας πολιτικός θα πρέπει να γράψει ένα βιβλίο με βασικό στόχο την αυτοδικαίωση, όπως κάνουν οι περισσότεροι.
Επιστρέφουμε στις ρίζες
Όσο μεγαλώνουμε, επιστρέφουμε στις ρίζες, σε εκείνα δηλαδή που μας συγκίνησαν πραγματικά όταν διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας μας. Πάρτε για παράδειγμα, με όλο τον σεβασμό και την αγάπη που του τρέφω, τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος ξεκίνησε από την κομμουνιστική Αριστερά, πέρασε από χίλια δύο στάδια και τελικά επέστρεψε ξανά στις θέσεις και στη δράση της κομμουνιστικής Αριστεράς. Ο βασικός χαρακτήρας του ανθρώπου διαμορφώνεται από πολύ νωρίς και μπορεί να αλλάξει μόνο από συγκλονιστικά γεγονότα, και με όσα ζούμε σήμερα (με την παγκόσμια κρίση σε όλα τα επίπεδα), ο άνθρωπος υποχρεώνεται να επιστρέψει στην αρχή του και να ξανασκεφτεί τα πάντα.
Εκείνο που διαπιστώνω στον εαυτό μου, είναι ότι πολύ περισσότερο από πριν από 10 ή 20 χρόνια, σήμερα με απασχολούν -και θεωρώ εκ των ων ουκ άνευ- τα θέματα που αφορούν στην πρωταρχική σχέση που υπάρχει στη ζωή: τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, η οποία είναι δυστυχώς ανταγωνιστική αντί διαλεκτική. Σε αυτό ευθύνεται ο άνθρωπος. Αυτός έχει το μυαλό, η φύση αναπτύσσεται με τους δικούς της κανόνες και κανείς δεν μπορεί να τους παρεμποδίσει.
Εκτός Βουλής μετά από καιρό
Πώς αισθάνομαι που μετά από 25 χρόνια δεν είμαι πλέον στη Βουλή; Είναι φυσιολογικό τα συναισθήματα να είναι ανάμεικτα. Από τη μια κλείνει ένας μεγάλος κύκλος, αλλά όσο μεγάλοι και να είναι οι κύκλοι, δεν είναι αιώνιοι. Από την άλλη, πάντα υπάρχει η αίσθηση για ακόμα κάτι που θα μπορούσε κάποιος να προσφέρει. Η ουσία είναι ότι κάποια στιγμή κλείνουν και πρέπει να κλείνουν οι κύκλοι. Αν είσαι βουλευτής που παρακολουθεί τις εξελίξεις, έχεις μια πλήρη εικόνα για το τι συμβαίνει στην κοινωνία.
Σε όλες τις δουλειές και τα λειτουργήματα, η προϋπόθεση για να είσαι καλός, είναι να είσαι ενεργός, ειδάλλως, περνάς χωρίς να καταλάβεις ούτε εσύ από πού πέρασες, ούτε και οι άλλοι. Αν θα παρακολουθώ τη νέα Βουλή; Δεν έχω κανένα πρόβλημα να πάω στη Βουλή ως απλός πολίτης να παρακολουθήσω την ολομέλεια και να είστε σίγουρος ότι κάποιες Πέμπτες θα πάω. Δεν σημαίνει ότι επειδή έκλεισε ο κύκλος της προσωπικής συμμετοχής, θα μείνω αδιάφορος και απαθής.
Σύνθεση
Με ποια λέξη θα μπορούσα να αυτοχαρακτηριστώ; Μου βάζετε δύσκολα, ποτέ δεν σκέφτηκα κάτι τέτοιο. Θα σας πω όμως: η λέξη σύνθεση με χαρακτηρίζει. Ποτέ δεν βλέπω ένα φαινόμενο από μια οπτική, προσπαθώ να το δω από όσες περισσότερες γωνίες υπάρχουν, ακόμα κι αν δεν φαίνονται εκ πρώτης όψεως, να το αναλύσω και να καταλήξω σε συμπέρασμα, ακόμα κι αν αυτό το συμπέρασμα δεν είναι ευχάριστο.
*Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα Σημερινή.
Close Enough 