Την αμέριστη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κυπριακή Δημοκρατία όσον αφορά στο ζήτημα των αυξημένων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών εξέφρασε από τις Βρυξέλλες όπου τον συναντήσαμε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Μετανάστευσης Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος.

Μιλώντας στην τηλεόραση του SIGMA, ο κος Αβραμόπουλος ανέφερε ότι ο ίδιος βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με την κυπριακή Κυβέρνηση και, παρά την αυξημένη πίεση που υπάρχει αυτή την περίοδο, επεσήμανε ότι η Κομισιόν είναι στο πλευρό της χώρας τόσο επιχειρησιακά όσο και πολιτικά και οικονομικά.

Ερωτηθείς αν υπάρχει ανησυχία για παρείσφρηση εξτρεμιστικών στοιχείων μέσω της Πράσινης Γραμμής, απάντησε ότι ο μηχανισμός βρίσκεται σε ετοιμότητα, ωστόσο δεν υπάρχει καμία ένδειξη μέχρι στιγμής που να επιβεβαιώνει την ανησυχία.

Όσον αφορά στην άνοδο του εθνικισμού και του λαϊκισμού στην Ευρώπη, ο κος Αβραμόπουλος σημείωσε ότι ο κίνδυνος είναι μεγάλος και επεσήμανε πως, αν ο εθνικισμός έρθει στην πρώτη γραμμή, η Ευρώπη κινδυνεύει να επιστρέψει “στις πιο σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας της”.

Σε σχέση με το Κυπριακό και τη στάση της Τουρκίας, επανέλαβε την πάγια θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι χωρίς λύση του προβλήματος, η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας δεν έχει μέλλον, προσθέτοντας ότι οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για ένα νέο ξεκίνημα στις διαπραγματεύσεις.

Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης:

Ως Ευρωπαίος Επίτροπος είστε ευχαριστημένος από τον τρόπο με τον οποίο οι εθνικές κυβερνήσεις χειρίστηκαν και χειρίζονται το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα;

Πολύ σωστά δεν αναφέρεστε σε κράτη μέλη, αλλά σε κυβερνήσεις οι οποίες έρχονται και απέρχονται. Συνεργάστηκα με πάρα πολλές κυβερνήσεις αυτά τα τέσσερα χρόνια κι αυτό ήταν ιδιαίτερα θετικό, διότι είχαμε όλοι αντιληφθεί ότι αυτό το πρωτόγνωρο φαινόμενο της μετανάστευσης και των προσφυγικών ρευμάτων απαιτούσε ευρωπαϊκή αντιμετώπιση. Τα πράγματα όμως άλλαξαν με το πέρασμα του χρόνου. Ναι μεν υπάρχει μεταναστευτική πολιτική, η οποία εφαρμόζεται σε ένα μεγάλο βαθμό, αλλά υπάρχουν και λίγες κυβερνήσεις που άλλαξαν ρότα, προκαλώντας μας αρκετά προβλήματα. Θα έλεγα όμως ότι δεν προκαλούν προβλήματα μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στον ίδιο τους τον εαυτό, διότι δεν βλέπουν μπροστά στον χρόνο. Το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα ήρθε και θα μείνει για αρκετό καιρό. Η Ευρώπη θα πρέπει να είναι καλύτερα προετοιμασμένη. Αυτό κάναμε και μέσω των συνεργασιών που αναπτύξαμε με ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και με την Τουρκία. Είμαστε σίγουρα σε καλύτερη θέση από ό,τι ήμασταν το 2015, οι αριθμοί έχουν πέσει. Σε ό,τι αφορά το λεγόμενο ανατολικό μέτωπο της Μεσογείου, η ευρωτουρκική συνεννόηση αποδίδει, η δήλωση Ευρώπης-Τουρκίας τηρείται και οι διελεύσεις είναι διαχειρίσιμες. Από εκεί και πέρα, ανοικτό είναι το μέτωπο του κεντρικού διαδρόμου, διότι η Λιβύη είναι δυστυχώς ακόμα σε αποσύνθεση και δεν μπορούμε να βρούμε αξιόπιστο συνομιλητή για να εγκαταστήσουμε μια συνεργασία, αν και στηρίζουμε την αποκαλούμενο “νόμιμη” κυβέρνηση της Τρίπολης. Τέλος, στο αποκαλούμενο δυτικό μέτωπο και κυρίως στην Ισπανία οι ροές έχουν αυξηθεί, αλλά η συνεργασία με την Ισπανία και το Μαρόκο αρχίζει να αποδίδει. Σε γενικές γραμμές δεν είμαι απόλυτα ευχαριστημένος από την εξέλιξη. Ωστόσο, είμαι ικανοποιημένος διότι καταφέραμε, μετά από μια σειρά μέτρων και πολιτικών που υιοθετήθηκαν, να μην είμαστε πλέον σε κατάσταση κρίσεως.

Άρα η κρίση και το σοκ έχουν περάσει και πάμε να διαχειριστούμε πλέον το αποτέλεσμά τους;

Πρέπει να προετοιμάσουμε την Ευρώπη, διότι δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Μην ξεχνάτε ότι η ήπειρος περιβάλλεται από ένα τόξο αστάθειας, το οποίο εκτείνεται από την Ουκρανία μέχρι την Τυνησία. Δεν ξέρουμε τι μπορεί να προκαλέσουν οι γεωπολιτικές αναταράξεις που έρχονται.

Αναφερθήκατε προηγουμένως στην Τουρκία, η οποία, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, λέτε ότι συνεργάζεται, παρά το γεγονός ότι έχουμε καταγγελίες, σύμφωνα με τις οποίες ενδεχομένως κάποιες “καταστάσεις” να λειτουργούν με την ανοχή της.

Δεν θα το έλεγα. Πρέπει να είμαστε έντιμοι και ειλικρινείς όταν αναφερόμαστε σε αυτό το ζήτημα. Η Τουρκία, αυτή τη στιγμή, φιλοξενεί περίπου 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες σε καταυλισμούς στο νότιο τμήμα. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται στήριξη μέσω και της δικιάς μας συμβολής. Μην ξεχνάτε ότι η Ευρώπη έχει διαθέσει ένα τεράστιο χρηματικό ποσό, το οποίο δεν διαχειρίζεται η ίδια η Τουρκία, αλλά εκείνοι που διαχειρίζονται το πρόβλημα.

Υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να μην υπάρχουν εκροές;

Υπάρχουν. Συνεργαζόμαστε με τα Ηνωμένα Έθνη και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, οι οποίοι, σε συνεργασία με τις τουρκικές Αρχές, εξασφαλίζουν σε αυτούς τους άτυχους ανθρώπους που επέλεξαν να είναι εκεί, τροφή, ιατρική περίθαλψη, νερό και σχολεία για τα παιδιά. Οι συνθήκες, βέβαια, είναι συνθήκες προσφυγικού καταυλισμού, δεν θα είναι ποτέ τέλειες, αλλά σίγουρα εκεί λειτουργούν όλα αυτά σε εφαρμογή της δήλωσης Ευρώπης-Τουρκίας. Να διευκρινίσω εδώ ότι δεν πρόκειται περί “συμφωνίας”, αλλά δήλωσης, καθώς στην πρώτη περίπτωση θα έπρεπε να έχει περάσει από τα ευρωπαϊκά όργανα και τα εθνικά κοινοβούλια και αυτό θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Μεταξύ αυτών που προβλέπει λοιπόν η δήλωση, είναι και ο έλεγχος των ροών. Η Τουρκία το τηρεί και μάλιστα, όσον αφορά στο ευαίσθητο κομμάτι το οποίο είναι τα θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα άρα και την Ευρώπη, αυτό τον καιρό τυχαίνει να ελέγχονται καλύτερα, εξ ου και η κάθετη πτώση των αριθμών. Από ’κει και πέρα, για πόσο καιρό θα κρατήσει αυτό; Θα θέλαμε να συνεχιστεί και στην Ευρώπη είμαστε υπέρμαχοι του να συνεχιστεί αυτή η δήλωση.

Στο νοτιοανατολικό σύνορο της Ευρώπης, όμως, υπάρχει μια πολύ μεγάλη ιδιαιτερότητα: η πράσινη γραμμή και το κατεχόμενο, εκ μέρους της Τουρκίας, βόρειο μέρος της Κύπρου. Εκεί τα πράγματα δεν και τόσο ελεγχόμενα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει κάποια “ιδιαίτερη σημασία” γι’ αυτό το, ναι μεν μικρό, αλλά σημαντικό τμήμα που παράλληλα αποτελεί μια ανοιχτή πληγή εισβολής και κατοχής;

Το Κυπριακό είναι από τα κορυφαία ζητήματα πάνω στο οποίο η Ευρώπη έχει πολύ ξεκάθαρη θέση, συντεταγμένη με τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Θα θέλαμε το συντομότερο δυνατό να λήξει αυτή η εκκρεμότητα που κρατάει την Κύπρο διαιρεμένη. Η Ευρώπη δεν αναγνωρίζει παρά μονάχα την Κυπριακή Δημοκρατία και όλες οι πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί τον τελευταίο καιρό, εκεί αποβλέπουν. Οι λίγες παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και του ίδιου του Προέδρου, έχουν ως σκοπό να επιλυθεί το Κυπριακό. Ξέρετε, είμαι από εκείνους που έχουν χειριστεί το θέμα και με τις προγενέστερες ιδιότητές μου, όπως εκείνη του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, αλλά και παλαιότερα ως διπλωμάτης. Θέλω να πιστεύω ότι έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα. Αυτή η εκκρεμότητα δεν μπορεί να διατηρηθεί περισσότερο και είναι προς όφελος της Τουρκίας να επιδείξει περισσότερη κατανόηση και να κάνει τις απαραίτητες κινήσεις, έτσι ώστε να πάψει να είναι “αιχμάλωτη του Κυπριακού” σε σχέση με την ευρωπαϊκή της προοπτική.

Το εκλαμβάνω ως σαφές μήνυμα ότι, αν η Τουρκία δεν λύσει το Κυπριακό, δεν υπάρχει ευρωπαϊκή προοπτική για εκείνη.

Είναι ξεκάθαρο ότι είναι μια από τις προϋποθέσεις που έχουν και το γνωρίζει καλά αυτό η τουρκική πλευρά. Θέλω να πιστεύω, και το εύχομαι, ότι θα αναληφθούν εκείνες οι πρωτοβουλίες που θα επιτρέψουν να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή να δούμε την Κύπρο μας ενωμένη.

Να επιστρέψουμε στο προσφυγικό. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η Κύπρος έχει τη μεγαλύτερη αναλογία σε φιλοξενία προσφύγων, ανά κάτοικο. Στην Λευκωσία έχει χτυπήσει ένα καμπανάκι κινδύνου. Στις Βρυξέλλες;

Είναι ένα μικρό νησί, μια μικρή χώρα και η αναλογία δεν είναι η ίδια με άλλες χώρες της Ευρώπης. Το γνωρίζουμε αυτό. Είμαι σε ανοιχτή γραμμή συνεννόησης με την κυπριακή κυβέρνηση και η βοήθειά μας είναι δεδομένη, τόσο επιχειρησιακά όσο και πολιτικά και οικονομικά. Πρόσφατα, μάλιστα, απελευθερώσαμε ένα ποσό για να βοηθηθούν οι κυπριακές Αρχές στην αντιμετώπιση του ζητήματος. Οτιδήποτε χρειαστεί η Κύπρος, θα πρέπει να γνωρίζει ότι, όχι απλά δεν είναι μόνη της, έχει δίπλα της την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πριν από λίγο καιρό ταξίδεψα στο νησί και είχα συνομιλίες με την ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας και προτίθεμαι μάλιστα σε περίπου έναν μήνα να την επισκεφθώ ξανά. Υπάρχει πίεση. Η Κύπρος όμως δεν είναι μόνη, έχει στο πλευρό της την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κι εμένα προσωπικά για έναν λόγο παραπάνω.

Φοβάστε μήπως μαζί με τους πρόσφυγες παρεισφρήσουν και εξτρεμιστικά στοιχεία μέσω της πράσινης γραμμής, εκεί που ο έλεγχος είναι πιο χαλαρός;

Υπάρχει η ανησυχία για κάτι τέτοιο, αλλά δεν έχουμε καμία ένδειξη που να την επιβεβαιώνει. Έχουμε λάβει όμως τα μέτρα μας. Στο χαρτοφυλάκιό μου δεν έχω μόνο τη διαχείριση του προσφυγικού και μεταναστευτικού προβλήματος, αλλά και τα ζητήματα που άπτονται της ασφάλειας, του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, του συντονισμού των υπηρεσιών της Ευρώπης, ώστε να εντοπίσουμε τους κινδύνους και τις απειλές.

Να σας καλέσω σε μια αυτοκριτική; Θεωρείτε ότι η διαχείριση του προβλήματος ως έγινε εκ μέρους της Κομισιόν έχει πριμοδοτήσει κάπως την άνοδο της ακροδεξιάς και τις ευρωσκεπτικιστικές φωνές; Δεν είναι λίγα τα αφηγήματα συγκεκριμένων χωρών τα οποία πατούν πάνω στο προσφυγικό για να εγείρουν τέτοια ζητήματα.

Είναι αλήθεια ότι κάποιες λαϊκίστικες δυνάμεις έχουν επενδύσει, τόσο στο προσφυγικό όσο και στα θέματα ασφαλείας, και με τον υπεραπλουστευμένο τρόπο τους έχουν καταφέρει να πείσουν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες συνιστούν μια μεγάλη απειλή. Το είδαμε σε χώρες όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Πολωνία. Αυτό ήταν ένα πρόσχημα. Οι λαϊκιστές και οι ευρωσκεπτικιστές πάντοτε αναζητούσαν θέματα πάνω στα οποία θα μπορούσαν να αρθρώσουν τον δικό τους πολιτικό λόγο.

Άρα λέτε ότι ήταν μια αφορμή και όχι η αιτία.

Ας μην ξεχνάμε ότι η Ευρώπη σε ένα μεγάλο ποσοστό των λαών της έχει ζήσει την προσφυγιά. Κι εμείς οι Έλληνες και οι Έλληνες της Κύπρου πολύ πρόσφατα. Δεν είναι ένα ξένο φαινόμενο. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες μετακινήθηκαν από τη μια χώρα στην άλλη. Όλοι γνωρίζουμε τι προκάλεσε αυτή την κατάσταση σήμερα: φτώχεια, πόλεμοι, καταστροφές, δικτατορίες, πολιτική αστάθεια. Αυτά έσπρωξαν μεγάλα τμήματα των πληθυσμών σε αναζήτηση ασφάλειας και σιγουριάς. Η Ευρώπη ήταν πάντοτε ελκυστική, αλλά βρέθηκε απροετοίμαστη και δεν ήξερε πώς να διαχειριστεί αυτή την υπόθεση. Μάλιστα, μου έλαχε ο κλήρος να είμαι ο πρώτος Επίτροπος γι’ αυτά τα ζητήματα. Ξεκινήσαμε σχεδόν από το μηδέν και χτίσαμε μαζί με όλες τις χώρες τη μεταναστευτική μας πολιτική η οποία δεν υπήρχε πριν, όπως και την πολιτική ασφάλειας. Κι ενώ είχαμε προχωρήσει μέσα σε 2-3 χρόνια στο να μπορούμε να το διαχειριστούμε, ξαφνικά μάς προέκυψαν κυβερνήσεις οι οποίες διαφοροποιούνται κι εκμεταλλεύονται το προσφυγικό, αγνοώντας και την ιστορική μας εμπειρία, αλλά και τις ηθικές και πολικές δεσμεύσεις που έχουν λάβει οι χώρες με βάση τη Συνθήκη της Γενεύης του 1952. Κι εδώ αρχίζει το ξεκαθάρισμα. Ποιοι δικαιούνται να έρθουν στην Ευρώπη και ποιοι όχι. Δικαιούνται εκείνοι που έχουν όλες τις προϋποθέσεις για να χαρακτηριστούν πρόσφυγες. Αυτοί δικαιούνται διεθνούς προστασίας και θα την έχουν. Οι παράτυποι μετανάστες οι οποίοι αθρόα έφτασαν, κυρίως το 2015, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι πόρτες είναι κλειστές. Αν θελήσουν να έρθουν -γιατί η Ευρώπη δεν είναι φρούριο- θα πρέπει να ακολουθήσουν τους νόμιμους διαδρόμους. Όλα αυτά έκαναν λοιπόν την Ευρώπη πιο έμπειρη. Αλλά οι σκεπτικιστές δεν υπάρχουν μόνο στην Ευρώπη. Δείτε τι έγινε στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Το πρόβλημα δεν είναι ούτε περιφερειακό πλέον, ούτε ευρωπαϊκό.

Τοποθετείτε κιόλας το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης…

Αυτο-τοποθετήθηκε. Μιας και μιλάμε ανοιχτά, με λυπεί το γεγονός να σκέφτομαι την Ευρώπη χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο. Εν πάση περιπτώσει, ήταν επιλογή του λαού και πλέον βρίσκονται σε εξέλιξη πολικές διεργασίες, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και σε επίπεδο διαπραγματεύσεων με την Ευρώπη, για να βρεθούν λύσεις.

Το πρόβλημα λοιπόν είναι παγκόσμιο.

Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, σε όλο τον κόσμο υπάρχουν περίπου 75 εκατομμύρια πρόσφυγες και περίπου 260 εκατομμύρια μετανάστες. Ως παγκόσμια κοινότητα καλούμεθα να το διαχειριστούμε και δεν επιτρέπεται σε κάποιους να το εκμεταλλεύονται διότι αγνοούν την Ιστορία, αλλά κυρίως μέσα από το “άνοιγμα” του δρόμου που φέρνει τον εθνικισμό στην πρώτη γραμμή, κινδυνεύουμε να γυρίσουμε την Ευρώπη στις σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας της.

Θεωρείτε ότι τίθεται εν αμφιβόλω το ευρωπαϊκό οικοδόμημα; Όσο καλόπιστοι κι αν είμαστε, όσο καλά προετοιμασμένες κι αν είναι οι άμυνες του ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Όλο αυτό απειλεί το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός σίγουρα θα προκαλέσουν ζημιά, αλλά δεν θα το καταστρέψουν. Η Ευρώπη έχει χτιστεί σε γερά θεμέλια. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ανήκουμε στις νεότερες γενιές οι οποίες είμαστε οι προνομιούχες διότι δεν ζήσαμε πόλεμο. Πριν από 60 χρόνια, σοφοί ηγέτες που είχαν βιώσει τον πόλεμο και το αίμα έρρεε ακόμα στους δρόμους και τις πλατείες των ευρωπαϊκών πόλεων, κάθισαν γύρω από το τραπέζι και έθεσαν τα θεμέλια μιας νέας Ευρώπης ειρήνης, σταθερότητας, ασφάλειας και προόδου. Και τα κατάφεραν να μας την κληροδοτήσουν. Θα τα τινάξουμε όλα στον αέρα; Όλα αυτά δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα. Ένα ατυχές γεγονός θα πρέπει να τα τινάξει στον αέρα. Γι’ αυτό χρειάζεται μια ισχυρή Ευρώπη κι αυτό είναι δική μας υποχρέωση: να μην αφήσουμε περιθώριο να περάσουν αυτές οι ζημιογόνες αντιλήψεις. Αν αφυπνιστεί ο εθνικισμός, θα διχαστούμε, θα ξυπνήσουν πάλι οι διεκδικήσεις. Ίσως να κλείσουν και τα σύνορα. Μπορείτε να φανταστείτε εσείς, ως νέος άνθρωπος, ότι θα γυρίσουμε στην εποχή των κλειστών συνόρων;

Εγώ ίσως να μην μπορώ να το φανταστώ, αλλά σίγουρα κάποιοι το φαντασιώνονται.

Αυτοί είναι και επικίνδυνοι και ανεύθυνοι. Οσάκις στο παρελθόν κυριάρχησαν τέτοια μυαλά, οδηγηθήκαμε σε περιπέτειες. Λένε πολλοί ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Είναι λάθος. Οι άνθρωποι την επαναλαμβάνουν, γιατί ούτε τη διαβάζουν ούτε αντλούν μαθήματα από αυτή.

Θεωρείτε ότι εσείς οι πολιτικοί πείθετε με αυτά που λέτε; Είναι και προσωπικό το ερώτημα. Έρχονται ευρωεκλογές και ο κόσμος θα κληθεί να εκλέξει αυτούς που θα χαράξουν το ευρωπαϊκό του μέλλον.

Υπάρχει ένα γενικευμένο κλίμα αντιπολιτικής διαμαρτυρίας σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.

Κάτι πήγε λάθος.

Η ευθύνη των πολιτικών είναι να διορθώσουν τα λάθη και να ξαναβάλουν την πολιτική στην υπηρεσία των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας. Είπατε ότι πλησιάζουν οι ευρωεκλογές. Εγώ θα σας αντιστρέψω -ρητορικά- το ερώτημα: πόσοι από τους πολίτες θα προσέλθουν στην κάλπη και θα ψηφίσουν με ευρωπαϊκά κριτήρια; Πόσο θα τους παρασύρουν τα κόμματά τους να αποφασίσουν με “εσωτερικά” κριτήρια; Η πολιτική που γυρνάει προς τα μέσα, προς τα πίσω και προς τα κάτω, μοιραία δεν υπηρετεί την ιδέα του ευρωπαϊκού ονείρου. Γι’ αυτό, ευθύνη των πολιτικών κομμάτων είναι, εν όψει των ευρωεκλογών, να θυμίζουν στους πολίτες ότι η απόφασή τους και η ψήφος τους θα καθορίσουν το κοινό μας μέλλον. Ό,τι αποφασίζεται σήμερα εδώ, στις Βρυξέλλες, έχει αντίκρυσμα και αντίκτυπο σε κάθε γωνιά της Ευρώπης και στο μικρότερο και πιο απόμακρο χωριό της Κύπρου μας. 

*Πρώτη δημοσίευση SigmaLive.com