Οι πρώτες μνήμες από την Αμμόχωστο, ο καλλιτεχνικός συντονισμός των αεροδρομίων και η ζωή ενός ανθρώπου που η Γαλλία τον έχρισε Ιππότη του Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών. «Αν η Κύπρος ήταν η σκηνή μιας θεατρικής παράστασης κι έπρεπε να τη στήσω σκηνογραφικά, σίγουρα θα εμπνεόμουν από το θέατρο του παραλόγου», λέει. Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΘΟΚ Γιάννης Τουμαζής μιλάει για τη ζωή του.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα μέχρι τα δεκατέσσερά μου στην Αμμόχωστο πριν από την εισβολή. Οι μνήμες από την Αμμόχωστο σχετίζονται φυσικά με τη θάλασσα και την ατέλειωτη χρυσή παραλία της πόλης μας. Θυμάμαι πως ξεκινούσαμε από πολύ νωρίς τα μπάνια, τα μετρούσαμε κάθε μέρα.
Μαζευόμασταν όλα τα ξαδέλφια σε μια μεγάλη μαούνα που ήταν αραγμένη στην παραλία και από εκεί αρχίζαμε τις καλοκαιρινές περιπέτειές μας. Εμείς, που γεννηθήκαμε το ’60, ζήσαμε την πιο ωραία εποχή της Αμμοχώστου. Παρακολουθούσαμε συχνά τις εκδηλώσεις στο Λύκειο Ελληνίδων, κονσέρτα, θεατρικές παραστάσεις, τις γιορτές του πορτοκαλιού, τις παραστάσεις στη Σαλαμίνα.
Η γενιά μου ήταν αρκετά μπερδεμένη
Τελείωσα το Γυμνάσιο στη Λεμεσό, τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή. Ξέρετε, τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα και ξεκάθαρα τότε. Η γενιά μου ήταν αρκετά μπερδεμένη σε σχέση με τα θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού. Ήμουν και καλός μαθητής, πέρασα στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο στην Αθήνα πολύ εύκολα, οπότε δεν ετίθετο θέμα να μην πάω.
Πρέπει όμως να πω, ότι αναπολώντας σήμερα τις σπουδές στο Πολυτεχνείο, ομολογώ πως όντως με βοήθησαν πολύ. Πέντε χρόνια σε ένα από τα καλύτερα ελληνικά πανεπιστημιακά ιδρύματα σού δίνουν μια σφαιρική και ολοκληρωμένη γνώση. Θεωρητικά μαθηματικά, φυσική, μηχανική και τόσα άλλα μαθήματα σού διαμορφώνουν ένα «θετικό» τρόπο να αντιμετωπίζεις τα πράγματα.
Οι πρώτες πρωτοποριακές παραστάσεις
Η τέχνη και το θέατρο μού άρεσαν πάντα. Στην Αμμόχωστο, όταν ήμουν τεσσάρων χρονών, ο πατέρας μου αγόρασε έναν υπέροχο πίνακα από μια έκθεση ζωγραφικής και τον έφερε στο σπίτι. Τον κοίταζα με τις ώρες.
Στο Ε’ Γυμνάσιο Λεμεσού, είχα δύο πολύ καλές καθηγήτριες, τη Γιαννούλα Παπασάββα στα Φιλολογικά και τη Δώρα Σιάντου στην Τέχνη. Κάναμε πολύ ωραίες θεατρικές παραστάσεις, πρωτοποριακές για την εποχή, όπως το «Χάσαμε τη θεία, στοπ» του Γιώργου Διαλεγμένου και την παράσταση «Λεοκάντια» του Ανούιγ. Εγώ έφτιαχνα τα σκηνικά. Αλλά θα πρέπει να πω ότι ακόμα και όταν σπούδαζα στην Αθήνα, ασχολήθηκα αρκετά σοβαρά τόσο με την τέχνη όσο και με το θέατρο.
Λείπει η αστική συνείδηση και κουλτούρα
Αν οι πόλεις μας εμπεριέχουν την τέχνη; Δυστυχώς, πρέπει να πω ότι σήμερα και ειδικά στην Κύπρο ζούμε σε πολύ «άτεχνες» πόλεις, όπως ακριβώς το είπατε. Κατ’ αρχάς ελάχιστα μάς ενδιαφέρει ο δημόσιος χώρος. Η καλαισθησία μας, όποια κι αν είναι αυτή, εξαντλείται στους τέσσερεις τοίχους του σπιτιού μας και δεν πηγαίνει παραπέρα.
Δεν έχουμε διάδραση με τον εξωτερικό χώρο, δεν περπατάμε, πετάμε σκουπίδια παντού. Μας λείπει παντελώς η αστική συνείδηση και κουλτούρα. Ίσως, η νέα γενιά, η οποία βλέπω ότι αναπτύσσεται δυναμικά στον τόπο μας, να μας δώσει μια νέα οπτική. Χρειάζονται συλλογικές δράσεις, συμμετοχικές διαδικασίες και ευαισθητοποίηση.
Βάση η ιστορία του νησιού
Με ρωτάτε για τη διαμόρφωση των δύο αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου, στα οποία είχα τον καλλιτεχνικό συντονισμό για την επιλογή έργων τέχνης. Πώς προέκυψε; Τα concept για την πρόταση που υπέβαλα στην επιτροπή επιλογής των έργων των δύο αεροδρομίων ήταν πολύ συγκεκριμένα. Αφορούσαν στην Αίσθηση του Τόπου (Sense of Place) και δημιουργήθηκαν με βάση την ιστορία του νησιού μας.
Το Διεθνές Αεροδρόμιο της Πάφου έχει ως αφετηρία τον μύθο της Αφροδίτης, της Θεάς της Ομορφιάς που, σύμφωνα με τη μυθολογία, αναδύθηκε από τα κύματα πολύ κοντά στις ακτές της Πάφου, αλλά και την πανάρχαια τέχνη των ψηφιδωτών. Τα έργα τέχνης που επιλέχθηκαν, δημιουργίες Κύπριων καλλιτεχνών κυρίως της περιοχής, αναδεικνύουν το σύγχρονο και δυναμικό εικαστικό πρόσωπο της Κύπρου, συνδέοντας ταυτόχρονα το παρελθόν με το σήμερα.
Τα έργα εμπνέονται από τις πρώτες απεικονίσεις της Χαλκολιθικής εποχής στην περιοχή της Πάφου, σχετικές με τη λατρεία της γονιμότητας, μια λατρεία συνυφασμένη μ’ αυτήν της Αφροδίτης στις μετέπειτα περιόδους. Για το Αεροδρόμιο Λάρνακας κύρια έμπνευση ήταν και πάλι η Χαλκολιθική περίοδος και τα σταυρόσχημα ειδώλια. Μέσα από τα έργα παλιότερων αλλά και νεότερων καλλιτεχνών επιδιώχθηκε η δημιουργία μιας εικαστικής διαδρομής σε όλους τους χώρους του αεροδρομίου, η οποία αφενός παρουσιάζει την κυπριακή σύγχρονη δημιουργία, αλλά ταυτόχρονα μέσα από τις ιδέες, τις φόρμες και τα υλικά, παραπέμπει αφετέρου και στο ιστορικό παρελθόν της Κύπρου με κύρια έμπνευση την τόσο σημαντική αυτή περίοδο.
Τριάντα μήνες τέχνη και διοίκηση
Ρωτάτε πόσο δύσκολο είναι να διοικείς έναν οργανισμό όπως ο ΘΟΚ και πόσο συμβατό είναι το μάνατζμεντ με την ίδια την Τέχνη; Να θυμίσω πως δεν διευθύνω τον ΘΟΚ, αλλά είμαι ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. Αντιλαμβάνεστε πόσο δύσκολο είναι να διοικείς έναν οργανισμό χωρίς τις βασικές θέσεις των διευθυντών, που ελπίζουμε σύντομα πλέον να τους έχουμε. Ευτυχώς (και τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα γι’ αυτό) είχαμε την πολύτιμη στήριξη των πολύ ικανών στελεχών του οργανισμού.
Στους τριάντα μήνες της θητείας του, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει διαχειριστεί με επιτυχία πολλά και δύσκολα θέματα, θέτοντας παράλληλα τα θεμέλια για ουσιαστικές βελτιώσεις στην οργάνωση και τη δομή του ΘΟΚ, που είναι, όπως γνωρίζετε, ο μεγαλύτερος πολιτιστικός οργανισμός του τόπου, με αδιαμφισβήτητη συμβολή στην τέχνη του θεάτρου στην Κύπρο, και που ιδρύθηκε το 1971. Όταν διαχειρίζεσαι κρατικά κονδύλια θα πρέπει να υπάρχει καλό μάνατζμεντ. Γι’ αυτό εξάλλου διαχωρίσαμε τις θέσεις του Καλλιτεχνικού και του Διοικητικού Διευθυντή. Ο πρώτος θα ασχολείται αποκλειστικά με το καλλιτεχνικό όραμα του οργανισμού.
Το βραβείο από τη Γαλλία
Το 2011 η Γαλλική Δημοκρατία με τίμησε με τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών. Πόση αξία έχουν τα βραβεία σε κάποιον που θέλει να κάνει τέχνη; Δεν πρόκειται για θέμα αξίας ή ωφέλειας. Είναι απλώς εξαιρετικά τιμητικό μια χώρα με τόση παράδοση στον πολιτισμό να σου απομείνει αυτόν τον τίτλο.
Πάντα χρειάζεται μια μεγάλη ανατροπή
Αν ολόκληρο το νησί της Κύπρου ήταν η σκηνή μιας θεατρικής παράστασης κι εγώ καλούμουν να τη στήσω σκηνογραφικά, σίγουρα θα εμπνεόμουν από το θέατρο του παραλόγου.
Ζούμε σε μια κοινωνία που πέρασε στη μοντέρνα εποχή πολύ απότομα. Ως αποτέλεσμα παρατηρούμε όλες αυτές τις στρεβλώσεις και τα ευτράπελα. Νομίζω θα εμπνεόμουν και από τη Βαβυλωνία, πολλές φορές νομίζω πως σε αυτό το νησί μιλάμε πάρα πολλές «γλώσσες» και «διαλέκτους» και δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε. Και δεν μιλώ για τα Ελληνικά και τα Τουρκικά. Υπαρξιακές, ψυχολογικές, οικονομικές, κρίσεις ταυτότητας, ο τόπος μας είναι γεμάτος κρίσεις.
Στο τέλος, βέβαια, θα έβαζα μια δυναμική νέα γενιά, η οποία θα έπαιρνε τα ηνία και θα έβαζε τάξη στα πράγματα. Πάντα χρειάζεται μια μεγάλη ανατροπή κι ευελπιστώ πως θα γίνει όχι μόνο στη σκηνή μα και στην πραγματικότητα.
Μικρός τόπος σε μια εκρηκτική περιοχή
Είμαστε ένας πολύ μικρός τόπος σε μια πολύ εκρηκτική περιοχή της υφηλίου και δεν έχουμε δικαίωμα να παραπαίουμε. Στο φινάλε λοιπόν θα έχουμε μια Κύπρο επανενωμένη, με σούπερ αρχιτεκτονική, με σεβασμό στην παράδοση, με άψογη οικολογική συνείδηση, πάρα πολλά μουσεία, θέατρα και κέντρα τεχνών, ένα καταφύγιο και ένα σημείο συνάντησης για τους κατοίκους όλων των γύρω χωρών, μια πραγματικά ευρωπαϊκή και σύγχρονη χώρα!
Close Enough 