Η αγάπη για τη χαμένη πατρίδα, η αγάπη για τον Ελληνισμό, το επάγγελμα του δικηγόρου και οι αναμνήσεις ενός ανθρώπου που πάνω απ’ όλα θέλει να είναι «σωστός κύριος». «Καθένας θα πρέπει να σέβεται τον απέναντι, να γνωρίζει τα δικαιώματά του και να τα υπερασπίζεται. Έτσι ήταν γαλουχημένος ο Ελληνισμός», λέει. Σχετικά με το θέμα της θρησκείας, εκφράζει την άποψη ότι «αν αφαιρέσουμε το θρησκευτικό κομμάτι και μείνουμε στο ανθρωπιστικό, ο Χριστός ήταν ένας σπουδαίος κύριος». Ο βουλευτής Αμμοχώστου μιλάει για τον Ζαχαρία πίσω από τον Κουλία.
Γεννήθηκα στις 7 Δεκεμβρίου του 1950 στο Ριζοκάρπασο κι εκεί έχω τελειώσει το δημοτικό και το γυμνάσιο. Αναφέρομαι συνέχεια στη χαμένη μου πατρίδα γιατί εκεί είναι που γεννήθηκα, που είδα το φως του ήλιου, που για πρώτη φορά πήγα στην εκκλησία. Αυτή είναι η πατρίδα μου, για την οποία λυπάμαι που κάποιοι με τόση ευκολία θέλουν να τη χαρίσουν μαζί με τη μισή γη μας στους Τούρκους ή στους έποικους. Η γη αυτή δεν είναι του Κουλία, είναι η γη των πατέρων μας.
Αυτό που θυμάμαι πιο πολύ από εκείνη την εποχή είναι οι σπουδαίοι άνθρωποι που κάποτε την κατοίκησαν και κάποιοι που την κατοικούν ακόμα, τους δασκάλους και τους παπάδες μας, όλον εκείνο τον κόσμο που λειτούργησε ως ασπίδα και θεσμός πάνω σε καθώς πρέπει κανόνες πολιτισμού και ανατροφής των παιδιών. Όλα ήταν σχηματισμένα στην εντέλεια. Θα έλεγα ότι επρόκειτο για τη Γη της Επαγγελίας.
Όταν πήγα στην πρώτη δημοτικού, είχε έρθει ένας νεαρός δάσκαλος ο οποίος, επί έξι ώρες που γινόταν το μάθημα κάθε μέρα, ήταν συνέχεια όρθιος και περιφερόταν ανάμεσα στα θρανία διδάσκοντάς μας. Αποτέλεσμα: μέχρι τα Χριστούγεννα της ίδιας χρονιάς, όλα τα παιδάκια ξέραμε να διαβάζουμε και να γράφουμε. Όταν λοιπόν μετά από πολλά χρόνια ήρθα στη Βουλή, μου είπαν «έχουμε αναλφαβητισμό», που σημαίνει ότι παιδιά του γυμνασίου δεν ξέρουν να διαβάζουν και να γράφουν. Σκέφτηκα: εκεί καταντήσαμε; Βέβαια, εμείς στο Ριζοκάρπασο μπορεί να ήμασταν και τυχεροί, αν σκεφτείτε ότι είχαμε γυμνάσιο ήδη από το 1917.
Οι εκκλησίες και τα σχολεία ήταν επίσημοι χώροι
Τα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα ήταν μοναδικά. Όταν ήμουν στο δημοτικό, υπήρχαν τα παιδιά της Άλκιμου Νεολαίας ΕΟΚΑ (ΑΝΕ), από 12 μέχρι 16 ετών τα οποία, με τη σχετική καθοδήγηση από τους μεγαλύτερους, ανέβαιναν στο αλεξικέραυνο του σχολείου και κρεμούσαν την ελληνική σημαία. Τότε το σχολείο έκλεινε από τους Εγγλέζους, διότι για να επιτραπεί το άνοιγμά του, θα έπρεπε να κατέβει η σημαία. Εμείς δεν την κατεβάζαμε, έπρεπε να ανέβουν οι ίδιοι, αλλά ήταν δύσκολο γι’ αυτούς επειδή ήταν ψηλά και μόνο οι πιτσιρικάδες μπορούσαν να σκαρφαλώσουν εκεί πάνω. Ωραίες ιστορίες, έχω πολλές τέτοιες να διηγηθώ.
Όταν σκοτώθηκε ο Παναγιώτης Κάσπης, ήμουν στη δευτέρα δημοτικού και δάσκαλός μας ήταν ο Ματθαίος Μούστρας. Γύρω στη μία το μεσημέρι, άρχισαν να πέφτουν πυροβολισμοί, με κάποιες σφαίρες να έρχονται μέχρι το σχολείο και θυμάμαι ότι ο δάσκαλος μάς έβαλε κάτω από τα θρανία για προστασία, παρά το ότι το σχολείο ήταν γερό, οι τοίχοι άντεχαν και τα παράθυρα ήταν ψηλά. Τα πιο σπουδαία κτήρια επί των ημερών μας ήταν οι εκκλησίες και τα σχολεία και ήταν πάντοτε επιβλητικά, παρά το γεγονός ότι είχαν χτιστεί πέτρα-πέτρα πάνω στους ώμους του κόσμου. Ξέραμε, όταν μπαίναμε σε αυτά, νιώθαμε ότι μπαίναμε σε έναν επίσημο χώρο.
«Δεν υπήρξα άριστος ως μαθητής»
Αν θέλετε να ξέρετε, δεν υπήρξα άριστος ως μαθητής, ήμουν περίπου μαθητής του 15. Φυσικά, πάντα τύχαινε να είμαι ο πρόεδρος της τάξης, όχι λόγω των επιδόσεών μου στα μαθήματα, αλλά επειδή ήμουν ο πιο… φασαριόζος. Είχα τα αφτιά μου ορθάνοιχτα, κυρίως όταν κάναμε Αρχαία και Νέα Ελληνικά. Πήρα πολλά διδάγματα από εκεί, μαθαίναμε πολλούς στίχους απ’ έξω τότε, και τους μαθαίναμε καλά.
Εκείνοι που έφτιαχναν το πρόγραμμα των μαθημάτων εκείνη την εποχή δεν είχαν μόνο στόχο να μάθεις πέντε πράγματα, αλλά να μορφωθείς. Ξέρετε πού μετρά η παιδεία; Κάθε κύριος και κάθε κυρία θα πρέπει να σέβεται τον απέναντι, να γνωρίζει τα δικαιώματά του και να τα υπερασπίζεται. Έτσι ήταν γαλουχημένος ο Ελληνισμός.
«Δίδασκε τον ανθρωπισμό»
Αν έχω στενή σχέση με τον Θεό; Ναι, και στον Θεό πιστεύω και στην Ορθοδοξία, αλλά αν αφαιρέσουμε το θρησκευτικό κομμάτι και μείνουμε στο ανθρωπιστικό, ο Χριστός ήταν ένας σπουδαίος κύριος. Σήμερα λέμε ότι έχουμε 2016 «μετά Χριστόν», όχι μετά Κουλία ή μετά Μιχάλαρου. Άρα αυτός, που πέρασε ως άνθρωπος από τη γη και στην πορεία έγινε θεός, ήταν μοναδικός και δίδασκε τον ανθρωπισμό. Αυτός που έχει δύο χιτώνες να δώσει τον έναν, έλεγε, ήταν λίγο αριστερός. Συμπονούσε, καθοδηγούσε, διαμόρφωνε χαρακτήρες… είχε όλα τα καλά του Θεού. Αν χύθηκαν ποταμοί αίματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά τους αιώνες, ο πρώτος διδάξας επί τούτου υπήρξε ο Χριστός.
Ναι, χρησιμοποιώ πολύ συχνά τη φράση «σωστός κύριος» ή «σπουδαίος κύριος», αλλά θα μπορούσε κανείς να πει ότι εννοώ «σωστός Έλληνας». Όπως είπαν οι αρχαίοι Έλληνες, «πας μη Έλλην Βάρβαρος», δηλαδή το να έχεις τον τίτλο του Έλληνα, σημαίνει να σέβεσαι τον απέναντί σου, να είσαι ανθρωπιστής, να είσαι δημοκρατικός, να είσαι σωστός άνθρωπος. Ενοχλούμαι που σήμερα πολλοί ειρωνεύονται τον πατριωτισμό. Μα καλά, το ότι υπερασπίζομαι ανθρώπινες αξίες, την Ιστορία μας και τον πολιτισμό μας, σημαίνει ότι είμαι «φουστανελάς»; Δεν πρέπει να υπερασπιστώ τον τόπο που γεννήθηκα και μεγάλωσα, την οικογένειά μου και τους συμπατριώτες μου;
«Δεν ήταν δική μου επιλογή να γίνω δικηγόρος»
Δεν εκτιμώ και πολύ το επάγγελμα του δικηγόρου. Βρέθηκα σε αυτό, διότι άλλος το επέλεξε για εμένα. Πώς μπήκα στο επάγγελμα; Τότε στην Ελλάδα, οι Κύπριοι φοιτητές δεν περνούσαν εισαγωγικές εξετάσεις. Ο μεγαλύτερος αδερφός μου σπούδαζε ήδη ιατρική στην Αθήνα και όταν του έστειλα τα χαρτιά να με γράψει στη Γεωπονική Αθηνών, που βρίσκεται στο Βοτανικό, εκείνος έκρινε ότι το καταλληλότερο για εμένα θα ήταν να μπω στη Νομική, χωρίς να μου το πει. Όταν λοιπόν πήγα να εγγραφώ, με πήρε στα κτίρια της Νομικής στη Σόλωνος. Εγώ ξαφνιάστηκα, πού ήταν ο αγρός της Γεωπονικής με τα δέντρα; Μου λέει «εσύ κουμπάρε, για εδώ κάμνεις».
Όταν έγινε ο πόλεμος, ήμουν δευτεροετής φοιτητής, επέστρεψα για να υπηρετήσω τρεις μήνες στον πόλεμο, κι επέστρεψα να τελειώσω τις σπουδές μου. Όταν ήρθα πίσω και ξεκίνησα να δουλεύω ως δικηγόρος, ήρθε ο πρώτος μου πελάτης από την Πάφο, ο οποίος έδερνε τη γυναίκα του. Όταν τελείωσε η δίκη κι έφαγε το πρόστιμο από το δικαστήριο, μου λέει «μήπως έχεις 20 λίρες να μου δώσεις;». Του λέω «όλες κι όλες έχω πέντε, πάρε εσύ τις τρεις που έχεις να πας μέχρι την Πάφο, να κρατήσω εγώ τις δύο».
Σηκώθηκα, πήγα πίσω στην Αθήνα, έμεινα δύο χρόνια και ταξίδεψα στη Νότιο Αφρική, όπου οι δύο από τις αδερφές μου είχαν σούπερ-μάρκετ. Εκεί δούλεψα για πέντε χρόνια, έκανα τον μπακάλη, μαζέψαμε κάποια χρήματα, κοντά στις 80.000 λίρες, αγόρασα τον εξοπλισμό που χρειαζόμουν για το γραφείο μου, τις καρέκλες και το φωτοτυπικό μου, και ήρθα στη Λάρνακα να κάνω τον δικηγόρο πάλι.
Τα πρώτα δύο χρόνια πλήρωσα κι από πάνω γύρω στις 10.000 λίρες από τις οικονομίες μου, γιατί τα χρόνια τότε ήταν δύσκολα, όσους ξέραμε κι έρχονταν ως πελάτες ήθελαν και δανεικά από πάνω. Για παράδειγμα, από τους πρόσφυγες δεν μπορούσες εύκολα να πάρεις χρήματα.
Μπήκα στα κοινά ακολουθώντας τον πατέρα
Αν πήρα κάποια παιδεία για την ανάμειξή μου στα κοινά, την πήρα από τον πατέρα μου, ο οποίος ήταν γεωργός και τελειόφοιτος δημοτικού σχολείου. Αυτός ο κύριος, ονόματι Χριστοφής Κουλίας που ήταν βρακάς, κάθε Κυριακή μετά την εκκλησία αγόραζε τις εφημερίδες «Φιλελεύθερο» και «Ελευθερία» και καμιά φορά το «Βήμα των Αθηνών».
Επιπλέον, είχαμε ένα ραδιόφωνο με γαλάζιο φωτάκι, που, όταν στις επτά το βράδυ μεταδίδονταν οι ειδήσεις από το ραδιόφωνο της Κύπρου, ερχόταν ο πατέρας κατάκοπος από τη δουλειά του και καθόταν να τις ακούσει, με εμένα δίπλα του. Καμιά φορά μισοκοιμόταν επειδή ήταν κουρασμένος, αλλά εγώ ήμουν εκεί και άκουγα. Ακολούθησα μια διαδρομή στη ζωή παρακολουθώντας τι τον ενδιέφερε να ακούει και να διαβάζει.
*Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα Σημερινή.
Close Enough 