Ο δημόσιος διάλογος που αφορά στη χρόνια διαμάχη μεταξύ της λεγόμενης Δύσης και της Μέσης Ανατολής είναι κάτι που μας απασχολεί σχεδόν από τη γέννηση αυτής της αντίφασης εντός των γεωγραφικών ορίων, που ξεκινούν από τις ακτές της δυτικής Ευρώπης και χάνονται κάπου μεταξύ Μέσης Ανατολής και ανατολικού Αφγανιστάν. Μια διαμάχη η οποία κάθε άλλο παρά φιλολογική είναι, αφού στο πέρας των αιώνων μετρά εισβολές, πολέμους, τρομοκρατικές επιθέσεις, προσφυγιά και εγκλήματα ένθεν κακείθεν. 

Στο βιβλίο της με τίτλο «Πλουραλισμός, Πολυπολιτισμικότητα, Ενσωμάτωση, Αφομοίωση – Σημειώσεις για τη σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία», η Σώτη Τριανταφύλλου ουσιαστικά πιάνει το νήμα από εκεί που το άφησε στην τακτικότατη αρθρογραφία της σε έντυπα και διαδικτυακά μέσα, σχετικά με το πώς οι δυτικές χώρες εγκλωβίστηκαν σε ένα αδιέξοδο παρακμής, αυτο-απέχθειας και συναισθηματισμού απέναντι στον υπαρκτό ισλαμικό φονταμενταλισμό. Επιχειρεί δε να προτείνει λύσεις, όπως η αντικατάσταση της «αποτυχούσας» πολυπολιτισμικής κοινωνίας, από την κοινωνία του πλουραλισμού. Λίγες ημέρες πριν από την παρουσίαση του βιβλίου της στη Λευκωσία, η συγγραφέας μάς μιλά -μεταξύ άλλων- για το πώς το πρόβλημα συντηρείται μέσα από την ανθρώπινη βλακεία.

Σε ποιο βαθμό σάς απασχολεί ως κοινωνική αντίδραση η σφοδρή -έως και βίαιη- αντίδραση μιας μερίδας κόσμου στα γραπτά και τα λεγόμενά σας;

Εσάς φαίνεται να απασχολεί για να αρχίζετε από κάτι τέτοιο… Εμένα πάντως δεν με απασχολεί, ούτε εμπλέκομαι σε ευτελείς συζητήσεις, ούτε ανήκω σε ηλεκτρονικά δίκτυα ξεμαλλιάσματος. Έχω βιβλία να γράψω και υποσχέσεις να τηρήσω. Δεν έχω ούτε χρόνο, ούτε ενέργεια να ασχολούμαι με τις αντιδράσεις. Ο «διάλογος» είναι υπερεκτιμημένος. Ου γαρ οίδασιν τι ποιούσιν: ο κόσμος ούτε γνώση έχει, ούτε ενημέρωση. Το ίντερνετ έδωσε τη δυνατότητα στον καθένα όχι μόνον να έχει γνώμη για όλα αλλά και να την εκφράζει. Ε, λοιπόν, enjoy! Εγώ πάντως, δεν θα πάρω: έχω δουλειές.

Κάποτε είχατε δηλώσει «Ανένταχτη στην Αριστερά». Σήμερα τι δηλώνετε;

Το ίδιο. Είμαι ανένταχτη, δεν έχω την παραμικρή εξάρτηση από πουθενά και πιστεύω ότι ο καπιταλισμός είναι ένα άγριο θηρίο που τιθασεύεται με τη δημοκρατία. Η Αριστερά με την ευρεία έννοια ήταν εκείνη που πρωτοστάτησε στις διαδικασίες του κοσμικού κράτους: τώρα υποκλίνεται στους τρελούς του θεού. Να δούμε τι άλλο τερατώδες θα κάνει.

Πού την πατάει η Δύση με τους μη-δυτικούς και δεν μπορεί να βρει ένα αποτελεσματικό μοντέλο συνύπαρξης;

«Την πατάει», όπως λέτε, διότι προδίδει τις αξίες της, υποχωρεί και παραχωρεί δικαιώματα και διευκολύνσεις οι οποίες υπονομεύουν την ευρωπαϊκή, τη δυτική δημοκρατία. Έχει μπερδέψει την πολυπολιτισμικότητα με τον πλουραλισμό, έχει μπερδέψει την ανεξιθρησκία με την επιστροφή στη θεοκρατία. Το γιατί και το πώς είναι μακρά συζήτηση: αν οι εκπρόσωποι του μεγάλου κεφαλαίου πίστευαν ότι η θρησκεία θα κρατήσει τους εργαζομένους σε κατάσταση ύπνωσης και υποταγής, πήγαν για μαλλί και βγήκαν κουρεμένοι.

Ποιες οι ευθύνες της Δύσης στα εξτρεμιστικά ισλαμικά φαινόμενα, όπως οι επιθέσεις σε Βρυξέλλες και Παρίσι; Στο βιβλίο κάνετε λόγο για αυτομαστίγωμα της Δύσης όταν έρχεται η ώρα της απόδοσης ευθυνών.

Το αυτομαστίγωμα είναι εύκολο και μας κάνει συμπαθείς. Το ζήτημα δεν είναι να γίνουμε συμπαθείς, το ζήτημα είναι να γίνουμε αποτελεσματικοί. Οι ευθύνες της Δύσης σχετίζονται με κακή διπλωματία και κακή πολιτική ένταξης των ξένων. Όσο για την επέμβαση στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ ήταν μνημειώδεις γκάφες. Ωστόσο, αν πάμε πιο πίσω, μια καλοήθης επέμβαση, εκείνη των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν -που έκαναν πολλά καλά για τη χώρα- απεδείχθη συμφορά. Τότε δεν φαινόταν συμφορά… Θέλω να πω ότι ο χρόνος αποκρυσταλλώνει πράγματα που δεν βλέπουμε μέσα στο παρόν. Η Αριστερά κόπτεται σήμερα για τα δικαιώματα των ταπεινωμένων χωρίς να αναρωτιέται ποιοι είναι οι «ταπεινωμένοι»… Η ισλαμική θεμελιοκρατία είναι μια βαρβαρότητα με αρχαίες ρίζες που δεν σχετίζεται με το τι κάνει ή δεν κάνει η Δύση. Οι ισλαμιστές φθονούν τη Δύση και θέλουν να εξολοθρεύσουν τους απίστους. Η Αριστερά στηρίζει, εμμέσως, τον ισλαμοφασιμό όπως προτού πάρει χαμπάρι τη φύση του εθνικοσοσιαλισμού φλέρταρε με παρόμοια μαζικά κινήματα.

Για πολλά χρόνια ισχυρίζεστε ότι οι πολιτισμοί που πέρασαν Αναγέννηση και Διαφωτισμό είναι «ανώτεροι» από εκείνους που δεν πέρασαν. Ειλικρινά, η ελληνική κοινωνία, πού εντάσσεται στην αξιακή αυτή κλίμακα;           

Προφανώς ο ελληνικός πολιτισμός υπήρξε ανώτερος του πολιτισμού των Βανδάλων – παρότι τώρα εμείς οι Ελλαδίτες έχουμε γίνει βάνδαλοι. Φυσικά και υπάρχουν ανώτεροι πολιτισμοί: ακόμα και ο Λεβί-Στρως το παραδέχτηκε στο τέλος… Ε, πώς να το κάνουμε, δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τα επιτεύγματα της Δύσης με τον πολιτισμό των αγρίων φυλών που ψήνουν τα παιδιά τους και τα τρώνε μαζί με πατάτες. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Δύση δεν είναι ικανή για φρικαλεότητες. Ο πολιτισμός μάς συγκρατεί από το να κάνουμε φρικαλεότητες: άλλοτε τα καταφέρνει, άλλοτε αποτυγχάνει. Αλλά η Δύση έχει διανύσει μακρύ δρόμο.

Εξηγήστε μας συνοπτικά τη διαφορά μεταξύ μιας «πολυπολιτισμικής κοινωνίας» και μιας «πλουραλιστικής», η οποία αποτελεί τον βασικό άξονα αναφοράς του βιβλίου σας.

Η πολυπολιτισμική κοινωνία είναι εκείνη όπου όλοι οι πολιτισμοί -όχι οι κουλτούρες: οι «πολιτισμοί»-προσπαθούν να συνυπάρξουν με αποτέλεσμα η κάθε κοινότητα να κλείνεται στον εαυτό της, να υπακούει στους δικούς της νόμους, να μην υπόκειται στους νόμους του κράτους. Ο πλουραλισμός, αντιθέτως, δεν αναδεικνύει τη διαφορά, «αδιαφορεί» για τη διαφορά, δεν την εξυμνεί και δεν κραδαίνει τις σημαίες της λεγόμενης διαφορετικότητας. Όλοι οι άνθρωποι, σε κοινωνία πλουραλιστική, υπακούν στον ίδιο νόμο, χωρίς εξαιρέσεις. Και διατηρούν μόνον εκείνα τα ήθη και τα έθιμα που δεν αντιβαίνουν στον νόμο.

Γιατί θεωρείτε την πολιτική ορθότητα «δηλητήριο» του δημόσιου διαλόγου;

Η απάντηση είναι απλή: η «πολιτική ορθότητα» σημαίνει ομοιομορφία και θάνατο της σκέψης. Είναι μια μορφή αστυνόμευσης. Οι πολιτικώς ορθοί δεν σκέφτονται – διανύουμε την εποχή των παπαγάλων.

Το βιβλίο προτείνει λύσεις ώστε να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή και οι αξίες της δυτικής δημοκρατίας και του κοσμικού κράτους. Πόσο εφαρμόσιμες είναι αυτές οι λύσεις και γιατί δεν έχουν εφαρμοστεί ώς τώρα;

Αν δεν καταλάβουν οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι ότι αυτό το ισλαμικό όραμα θα τους αποδεκατίσει, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε λύσεις. Οι λύσεις δεν μπορούν να είναι μονομερείς. Το γιατί δεν έχουν εφαρμοστεί είναι πολύ μεγάλο ζήτημα, πολυπαραγοντικό και άπτεται, μεταξύ άλλων, της ανθρώπινης βλακείας.

Για το τέλος: σε ποιες τρεις λέξεις συνοψίζεται για εσάς η έννοια της ανθρώπινης ελευθερίας;

Να σέβεσαι τον εαυτό σου, να είσαι συνεπής στις υποχρεώσεις σου και να διατηρείς τα όριά σου. Άρα: σεβασμός, συνέπεια, όρια.

*Πρώτη δημοσίευση Ηδύφωνο.