Στο άκουσμα της είδησης ότι ο πατέρας της μικρής Άννυ την είχε δολοφονήσει και είχε εξαφανίσει το πτώμα της με πρωτοφανή τρόπο, συνέβη αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας σε κάθε παρόμοιο περιστατικό. Λαϊκά δικαστήρια, αυτόκλητοι τιμωροί, κρεμάλες και ασφαλώς η πρακτική της θανατικής ποινής, επανέρχονται εν μία νυκτή στη δημόσια συζήτηση. Το κράτος δικαίου πάει περίπατο, η Δικαιοσύνη μας φαίνεται εξωφρενικά λίγη, οι έννοιες του σωφρονισμού, της επανένταξης και του δικαιώματος στην υπεράσπιση αυτοαναφλέγονται ενώ το εθνικό φρόνημα νιώθει την ανάγκη να προστατευτεί από το ξένο και να ξορκίσει το ξενόφερτο κακό, προτάσσοντας επιχειρήματα κάνουν κάθε λογική διαδικασία και επιχειρηματολογία να αυτοκτονούν ταπεινωμένες και με δάκρυα στα μάτια.

Δεδομένου, δε, ότι από την εποχή του του Μανώλη Δουρή η δημόσια συζήτηση έχει ανοίξει, περιλαμβάνοντας στους κόλπους της τα social media και την μπλογκόσφαιρα, όπου καθένας μας μπορεί να αρθρώσει δημόσιο λόγο σε ένα ήδη σχηματισμένο κοινό το οποίο μπορεί να τον αναπαράγει με ένα κλικ, το φαινόμενο του λαϊκού τιμωρού έχει μεταφερθεί από το -περιορισμένης ισχύος- καφενείο, στο πανίσχυρο ίντερνετ• ένα πετραδάκι στην επιφάνεια του timeline μας μπορεί να σηκώσει τσουνάμι, αρκεί να έχει συντονιστεί με τη συγκυρία. Και σε τέτοιου είδους συντονισμούς είμαστε μανούλες.

Εχθές εμφανίστηκε η είδηση ότι ένας αστυνομικός των ΜΑΤ στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης, φέρεται να στραγγάλισε την επτάχρονη κόρη του. Πρόκειται για (άλλο ένα) αποτρόπαιο έγκλημα και δεν νομίζω να βρίσκεται κάποιος επί της γης που στο άκουσμα της είδησης να μην καταδικάσει το γεγονός. Έχουν ωστόσο περάσει πάνω από 24 ώρες από την δημοσίευση της είδησης και, αν εξαιρέσεις 1-2 περιπτώσεις, ο κόσμος του διαδικτύου διατηρεί σιωπή ασυρμάτου. Πού είναι το πρόβλημα; 

Το πρόβλημα προκύπτει συγκριτικά, όταν φέρνεις δίπλα-δίπλα τις περιπτώσεις και συγκρίνεις, όχι το έγκλημα αυτό καθαυτό, αλλά την αντίδραση του κόσμου που, λίγο έως πολύ, αντικατοπτρίζεται επαρκώς στα social media. Ενώ για το βουλγάρικο τέρας που σκότωσε το παιδί του τα timeline μας πλημμύρισαν με παραληρήματα περί επαναφοράς της θανατικής ποινής, ενώ η ωμότητα και η βαρβαρότητα έκαναν παιχνίδι ανενόχλητες, ενώ τα ΜΜΕ παρακολουθούσαν λεπτό προς λεπτό την υπόθεση απασχολώντας γενναίο τηλεοπτικό χρόνο και δημοσιογραφικό χώρο, ενώ τα blogs οργίαζαν με απόψεις συντονισμένες με το λαϊκό αίσθημα της τιμωρίας εις θάνατον, στην περίπτωση του αστυνομικού των ΜΑΤ, η είδηση πέρασε σχεδόν στα ψιλά. Ερώτηση: επειδή πρόκειται περί αστυνομικού; Απάντηση: όχι μόνο.

Μου ήρθε στο μυαλό κάτι που είχα διαβάσει σε έναν τοίχο

“Σέβεσαι το διαφορετικό, αρκεί να σου μοιάζει, μαλάκα”. 

Η αναγωγή είναι προφανής.

Είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε ένα διάλειμμα από τα κεκτημένα του ανθρώπινου πολιτισμού επιστρέφοντας στα ζωώδη μας ένστικτα όταν το τέρας όταν μάς είναι ξένο, όταν δεν ανήκει στην αγέλη, όταν δεν μας μοιάζει. Όταν ο ξένος δολοφόνος παίζει μπάλα σε έδαφος το οποίο θεωρούμε αυστηρά κτήμα μας (χώρα) ή ακόμα χειρότερα όταν το έγκλημα γίνεται εις βάρος ενός μέλους της δικής μας αγέλης (Έλληνα• ας θυμηθούμε την περίπτωση του Πακστανού που έριξε μια μαθήτρια στα βράχια της Πάρου και την κακοποίησε βάναυσα) τότε είμαστε αμείλικτοι. Όταν το ίδιο ειδεχθές έγκλημα γίνεται από δικό μας άνθρωπο, από Έλληνα, από κάποιον που καλείται να μας προστατεύσει όταν απειλούμαστε (αστυνομικό), τότε κάνουμε τη συμφορά γαργάρα.

Καταλαβαίνω τα συστημικά ΜΜΕ να εξυπηρετήσουν τη σκοπιμότητα του περιορισμού των αντιδράσεων, υπό το φόβο να χάσει η αστυνομία το όποιο γόητρο ή φόβητρο έχει μέχρι στιγμής ως θεσμικός θεματοφύλακας της έννομης τάξης.

Ερώτηση: εμείς όμως, ο απλός λαός που καμία σχέση δεν έχουμε με θεσμούς, κράτος, εξουσία και επικοινωνιακά παιχνίδια, γιατί ρίχνουμε στα μαλακά της λαϊκής κρίσης το ελληνικό τέρας;

Απάντηση: γιατί το τέρας μας μοιάζει. Γιατί προερχόμαστε από την ίδια μήτρα. Γιατί υπάρχει πάντοτε εκείνη η υποβόσκουσα πεποίθηση ότι είτε γονιδιακά, είτε πολιτισμικά, ως Έλληνες είμαστε ένα καλύτερο και καθαρότερο έθνος από τα υπόλοιπα. Και όπως κάθε ομάδα ανθρώπων που νιώθει ενωμένη δεν πρέπει να αφήσει κάποια μεμονωμένα περιστατικά, κάποιες εξαιρέσεις, να σπιλώσουν τη δημόσια εικόνα και την αυτοεκτίμηση των μελών, να στείλει μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση ότι οι ξένοι θα αντιμετωπίζονται πάντα ως δυνητικοί εχθροί και θα τιμωρούνται παραδειγματικά από λαό και νόμο. Το γεγονός ότι διόλου ανώτεροι ή κατώτεροι δεν είμαστε από τα υπόλοιπα έθνη της γης, μάλλον δεν πείθει κανένα από τους αυτόκλητους τιμωρούς της κοινωνίας και κατ’ επέκταση του διαδικτύου.

Πρέπει να αποφασίσουμε επιτέλους σε τι κράτος θέλουμε να ζήσουμε. Αν θέλουμε όντως ένα κράτος δικαίου, με ένα σύγχρονο σωφρονιστικό σύστημα, με τη δικαστική εξουσία ίση έναντι όλων και νόμους καθαρούς σαν το νερό, χωρίς τρύπες, ευεργετικές διατάξεις και διακρίσεις ή ένα κράτος που ο καθένας παίρνει το νόμο στα χέρια του και ο πιο μυώδης επιβιώνει. Αν επιλέξουμε το πρώτο, πρέπει να κινηθούμε προς αυτό το μέρος, να αποβάλουμε όλα εκείνα τα στοιχεία που μας τραβάνε πίσω και να περιορίσουμε τα ζωώδη ένστικτα που οπλίζουν το χέρι μας ή το λόγο μας σε περιπτώσεις όπως η δολοφονία ενός μικρού παιδιού• πρέπει να φιλοσοφήσουμε εκ νέου την ύπαρξή μας μέσα σε αυτό που λέγεται Ελλάδα. Αν πάλι θέλουμε το δεύτερο, είμαστε σε πολύ καλό δρόμο.

*Σημείωση: η έννοια του τέρατος που μας μοιάζει και του μοιάζουμε ανήκει σαφώς στον Μάνο Χατζιδάκι και στο περίφημο κείμενό του “Το πρόσωπο του τέρατος“, προσαρμοσμένη κατάλληλα στις ανάγκες της συλλογιστικής αυτού του κειμένου. 

Κι ένα υστερόγραφο: Η υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη αλλάζει τροπή. Το θέμα είναι πιο πολύπλοκο, αλλά είμαι σίγουρος πως τα φυλετικά μας αντανακλαστικά δεν θα αργήσουν να αρθρώσουν λόγο και γι’ αυτό.